Od prvog dana fašističke okupacije Vladimir Perić - Valter bio je u narodnooslobodilačkom pokretu (NOP). U početku je djelovao kao ilegalac u Sarajevu, da bi uskoro prešao na slobodnu teritoriju i priključio se Majevičkom partizanskom odredu. Krajem 1942. postaje komandant odreda. Komandovao je i udarnim bataljonom Zeničkoga partizanskog odreda, te bataljonom 6. istočnobosanske brigade.
Pripremio Robert Jandrić
Početkom 1943. odlazi na ilegalni rad u Tuzlu, gdje i pored izuzetno teških uslova postiže odlične rezultate.
Upravo to je presudilo da po naređenju rukovodstva NOP-a u BiH, u jesen 1943, bude premješten u Sarajevo, da obnovi antifašistički pokret teško pogođen provalom u kojoj je stradalo preko 60 ilegalaca.
Ustaške i njemačke jedinice vršile su strašan teror nad građanima Sarajeva. Terorom su najviše bili pogođeni Srbi, Jevreji i Romi, ali stradali su i svi oni koji se nisu slagali sa zvaničnom politikom tzv. NDH, posebno antifašisti i članovi njihovih porodica. O razmjerama fašističkog terora najbolje govori podatak da je, od tadašnjih 100.000 stanovnika Sarajeva, oko 60.000 prošlo kroz zatvore i logore, a da je od toga oko 9000 ubijeno.
Fašističke vlasti ograničavale su čak i pravo na kretanje gradom, koje je ponekad bilo dozvoljeno samo do 12 sati. Policijski agenti stajali su gotovo na svakoj raskrsnici.
Čak i u takvim uslovima Valter je uspio organizovati i razgranati ilegalni antifašistički pokret. Zajedno sa drugovima organizovao je moćnu obavještajnu službu u gradu, koja se uspjela infiltrirati u sve institucije, pa čak i u one njemačke.
Jedno od glavnih mjesta za okupljanje sarajevskih ilegalaca bila je željeznička radionica. Osim stalnih sabotaža u krugu livnice, štampani su i materijali koje su ilegalci rasturali po okupiranom Sarajevu. U potpunoj konspiraciji štampani su leci, proglasi, bilteni i razni drugi materijali.
Okupaciju i brojne racije u samom centru grada preživjela je i ilegalna radio stanica sa koje su emitovane vijesti i koja je održavala vezu sa Vrhovnim štabom. Ilegalni NOP raspolagao je sa dvije radio stanice. Prva je ukradena iz italijanskog konzulata, a druga iz domobranske zračne luke u Rajlovcu. Jednu su ilegalci premjestili u domobransku krugovalnu postaju u gradu, a pod istim krovom nalazila se identična njemačka radio stanica. Čitavo vrijeme u okupiranom Sarajevu partizanska radio stanica emituje vijesti i kontaktira sa organizacijama narodnooslobodilačkog pokreta na terenu. Goniometri je nisu mogli otkriti jer se nalazila u samom centru obavještajne službe Njemačke.
U februaru 1945. godine, kao specijalni izaslanik Ante Pavelića, u Sarajevo dolazi zloglasni ustaša Maks Luburić da pokuša stabilizovati ustaški režim. U noći između 27. i 28. marta ustaše na Marijin Dvoru vješaju 55 osoba.
Nekako baš u to vrijeme dešava se i vrhunac obavještajnog rada Mjesnog komiteta, kada domobranski oficir Gvido Šarc iznosi dobro čuvani dokument odbrane grada iz štaba generala Kartnera. Bio je to složen borbeni dokument, čitav elaborat o stanju i rasporedu jedinica, rasporedu utvrđenih objekata i položaja. Dokument je ukraden iz sefa generala Kartnera, a pukovnik koji ga je čuvao, izvršio je samoubistvo.
Pred oslobođenje Sarajeva, u gradu je već bilo preko 4000 naoružanih antifašističkih boraca.
Vladimir Perić - Valter je 5. aprila ujutro dao pismo u pet koverata sa istim sadržajem Hamdiji Sijerčiću, sarajevskom ilegalcu, da pošalje na teren i obavijesti jedinice koje su dolazile osloboditi grad, o stanju u Sarajevu. U pismu je stajalo otprilike ovo: Garantujem da na terenu Vratnika, Kovača i tih dijelova, sve do Baščaršije, odnosno Vijećnice, neće biti opaljen ni jedan metak jer ilegalci drže sve u svojim rukama.
Upravo zahvaljujući ilegalcima mnogi dijelovi grada oslobođeni su bez borbe, a mnogi objekti od vitalnog značaja sačuvani su od uništenja. Sam Valter, 6. aprila 1945, gine od minobacačke granate čuvajući električnu centralu na Skenderiji koju su ustaše namjeravale uništiti prilikom povlačenja.
(AbrašMEDIA)
No comments:
Post a Comment